ანოტაცია. ბოლო 30 წლის განმავლობაში ინფორმაციული და საკომუნიკაციო ტექნოლოგიების გავლენა გლობალურ ეკონომიკაზე მნიშვნელოვნად შეიცვალა. სხვადასხვა ნიშის ბაზრების გაფართოებას მოჰყვა საზღვრების შესუსტება ტურიზმსა და სოციალური ცხოვრების სხვა სფეროებს შორისაც. ტურიზმის ინდუსტრიისთვის აუცილებელია  სოციალურ მედიაში საინტერესო შინაარსის შექმნა მოგზაურობის ყველა ეტაპზე. ნაშრომის  მიზანი იყო თვისებრივი და რაოდენობირივი კვლევით ხაზი გაესვა ინფორმაციული და საკომუნიკაციო ტექნოლოგიების მიღწევების მნიშვნელობაზე და სოციალური მედიის როლზე ტურიზმის ინდუსტრიაში.

საკვანაძო სიტყვები: სოციალური მედია, ტურიზმი, მობილური კომუნიკაციები. 

შესავალი 

კომპიუტერიზირებული ტექნოლოგიები,  საშუალებას აძლევს ინდივიდებს, კომპანიებს, არასამთავრობო ორგანიზაციებს, მთავრობებსა და სხვა ორგანიზაციებს, ვირტუალურ საზოგადოებებსა და ქსელებში ნახონ, შექმნან და გაუზიარონ ინფორმაცია, იდეები, კარიერული ინტერესები ერთმანეთს. ტექნოლოგიების გავლენამ შეცვალა ადამიანის საქმიანობის შესრულების, მატერიალური და არამატერიალური რესურსების მობილიზების, ბიზნესის შესაძლებლობების შექმნისა და ათვისების გზა. ინტერნეტის ფართო გავრცელებამ და სწრაფმა ტექნოლოგიურმა ევოლუციამ მსოფლიოს ყველა ინდუსტრიაში რევოლუცია მოახდინა, განსაკუთრებით კი ტურიზმში. დღესდღეობით ტურიზმის პლატფორმა სულ უფრო და უფრო ფართოვდება ინტერნეტში, რაც ძალიან მნიშვნელოვანია, რადგან ტურიზმი  ინფორმაციაზე დაფუძნებული ინდუსტრიაა.  მოგზაურები აგროვებენ ბევრ ინფორმაციას ტურისტულ პროდუქტთან და მოგზაურობის მახასიათებლებთან დაკავშირებით.  ამასთან ერთად, შერჩეული დანიშნულების ადგილის შესახებ სათანადო ინფორმაციას შეუძლია გააუმჯობესოს მოგზაურთა ნდობა გადაწყვეტილების მიღების პროცესში, დაეხმაროს მათ მიიღონ საუკეთესო გადაწყვეტილება და ამავდროულად გაზარდონ მოგზაურობის ხარისხი. ჩემი ნაშრომის მიზანი იყო მომხმარებლის ქცევის გამოკვლევა ტურიზმის სოციალური მედიის სახეობებთან მიმართებაში, რადგან სოციალურმა მედიამ ფუნდამენტურად შეცვალა ტურიზმის ინდუსტრია და გავლენა მოახდინა ტურიზმისა და მასპინძლობის სექტორის ყველა ასპექტზე, დაწყებული მოგზაურობის კვლევით, მოგზაურობის შეკვეთით და ონლაინ მიმოხილვებით. ტექნოლოგიურმა მიღწევებმა აიძულა საზოგადოებები გამოიყენონ სოციალური მედია,  რომელიც გვთავაზობს  ვებსაიტებსა და ონლაინ აპლიკაციებს, რომლებიც მომხმარებლებს საშუალებას აძლევს ისარგებლონ სოციალური მედიის სხვადასხვა მახასიათებლებით, როგორიცაა კომუნიკაცია, გაზიარება, თანამშრომლობა, გამოქვეყნება და მრავალი სხვა. სოციალური მედია მოიცავს სოციალური ქსელების, მომხმარებელთა მიმოხილვის, სხვადასხვა შინაარსის საიტებს, ინტერნეტ ფორუმებს და ა.შ. სოციალური მედია გაჩნდა, როგორც ახალი გზა, რომლითაც ხალხი ერთმანეთს სოციალურად უკავშირდება, საინფორმაციო და საკომუნიკაციო ტექნოლოგიების საშუალებით, როგორიცაა მობილურსა და ინტერნეტზე დაფუძნებული ტექნოლოგიები. ეს რეალურად უფრო მეტია, ვიდრე კომუნიკაციის ახალი გზა. ეს არის მთელი ონლაინ გარემო, რომელიც აგებულია მონაწილეთა ურთიერთობასა და ინტეგრირებაზე. სტატიის ამოცანას წარმოადგენდა გამოეკვეთა ტურიზმის ხელშეწყობითა და სოციალური მედიის არხებით მომხმარებლებთან ურთიერთობის საუკეთესო პრაქტიკაზე ფოკუსირებით, რა როლს თამაშობს სოციალური მედია ტურიზმის მრავალ ასპექტში, განსაკუთრებით ინფორმაციის ძიებისა და გადაწყვეტილების მიღების კუთხით.  ბევრ ქვეყანაში სოციალური მედია განიხილება, როგორც ტურიზმის ინდუსტრიის პოპულარიზაციის მნიშვნელოვანი ინსტრუმენტი და ამიტომ ვფიქრობ, სოციალური მედიის მნიშვნელობა და მისი გავლენა უნდა გაითვალისწინოს ტურიზმის სფეროში არსებულმა ნებისმიერმა სექტორმა.

სოციალური მედია

დღეს ტერმინი "სოციალური მედია" ფართოდ გამოიყენება. იგი პირველად 2004 წელს გამოიყენეს, როდესაც Linkedln-მა შექმნა სოციალური ქსელის ონლაინ ქსელური პროგრამა. სოციალური მედია საშუალებას აძლევს ინტერნეტ მომხმარებლებს შექმნან ვირტუალური სამოგზაურო საზოგადოებები (VTC), რაც ტურისტებს უმარტივებს ინფორმაციის მიღებას, კავშირის შენარჩუნებას, ურთიერთობების განვითარებას და საბოლოოდ მოგზაურობისადმი დაკავშირებულ გადაწყვეტილებების მიღებას. ინტერნეტის გამოგონების მცდელობები დაიწყო 1960-70-იანი წლებიდან, როდესაც სხვადასხვა კერძო და საჯარო ორგანიზაციები ცდილობდნენ კომპიუტერების დაკავშირებისთვის გზების პოვნას. გარკვეული გაგებით, ეს შეიძლება ჩაითვალოს სოციალური მედიის დასაწყისადაც. თუმცა, მხოლოდ 1990-იანი წლებიდან გახდა პერსონალური კომპიუტერების მოხმარება ჩვეულებრივი, რამაც სოციალური მედიის გაჩენის საფუძველი შექმნა. გარდა ამისა, 1990-იან წლებში ბლოგინგის და ფორუმის სისტემის გაჩენამ ხელი შეუწყო ონლაინ სოციალური ქსელების ეპოქის ჩამოყალიბებას. იდეა იმის შესახებ, რომ ნებისმიერ ადამიანს შეეძლო შესულიყო ინტერნეტში, დაეწერა იმაზე, რასაც ფიქრობდა, გრძნობდა და აკეთებდა, და რომ ამ პოსტების წაკითხვა ყველა მსურველს შეეძლო ნებისმიერ დროს და ამავდროულად მათზე პასუხის გაცემა, დაეხმარა ხალხს ინტერნეტის სრული მნიშვნელობის გაგებაში.

პირველი ორი სოციალური მედია პლატფორმა იყო 'Six Degrees' და 'Friendster', ორივე მათგანი აღარ არსებობს დღესდღეობით, მიუხედავად იმისა, რომ მათ გავლენა მოახდინეს სოციალური მედიის პოპულარიზაციაში. ამას მოყვა სხვა მედიების აღმოცენება. სოციალური მედიის ისტორია შედარებით მოკლეა დროის თვალსაზრისით, მაგრამ ეს არ ხდის მას ნაკლებ საინტერესოს ან გავლენიანს. დღეს სოციალური მედია არის განუყოფელი ნაწილი იმისა, თუ როგორ უკავშირდებიან ადამიანები მეგობრებსა და ოჯახის წევრებს. საერთო ჯამში, მთელ მსოფლიოში 2,62 მილიარდი სოციალური მედიის მომხმარებელია და სავარაუდოდ, 2021 წლისთვის ეს რიცხვი 3 მილიარდს გადააჭარბებს.

როგორც თანამედროვე მკვლევარი მეთიუ ჯ. აღნიშნავს, ზოგადად, დღევანდელ ბაზარზე მხოლოდ რამდენიმე კომპანია დომინირებს, როგორიცაა Facebook, Twitter და ა.შ. (Matthew 2015:16) მაგრამ თუ გავითვალისწინებთ სოციალური მედიის ისტორიას, ეს შეიცვლება. სოციალური მედიის ისტორიის ცვლილებასთან ერთად, ახალი კომპანიები გაჩნდება და ხალხის ინტერესებიდან გამომდინარე,  ძველი გაქრება ან სხვა კომპანიაში გაერთიანდება, გარდაიქმნება [9, 16].

ინფორმაციის მიწოდებისა და კონტროლის ძალა ორგანიზაციებიდან გადავიდა მომხმარებლებზე და გაჩნდა ახალი ტიპის ტურიზმის კულტურა - ფიზიკური მოგზაურობის, ინფორმაციისა და საკომუნიკაციო ტექნოლოგიის კომბინაციით. სოციალური ქსელები მუშაობენ როგორც სრულყოფილი პლატფორმა პირადი გამოცდილების გასაზიარებლად, რომელსაც თან ახლავს ფოტო და ვიდეო მტკიცებულებები, რაც ავთენტურობისა და სანდოობის განცდას ანიჭებს და მომხმარებელიც  ამ შინაარსის  სტილს საკმაოდ სწრაფად აღიქვამს. ბოლო ათწლეულის განმავლობაში სოციალური მედიის გარემო ძალიან შეიცვალა. ყველა  იყენებს სოციალურ მედიას გარკვეული მიზნებისთვის, მედიიდან დაწყებული მსხვილი კორპორატიული და ინდივიდუალური მომხმარებლებით. სოციალური მედია გახდა სასურველი მეთოდი მასების სამართავად და მათთან ურთიერთობების ჩამოსაყალიბებლად.

ეფექტური სოციალური მედიის პლატფორმა შეიძლება გახდეს  ძლიერი საშუალება ინფორმაციის გავრცელებისათვის მათთვის, ვისაც სჭირდება მისი მოხმარება. მნიშვნელოვანი ფაქტორია მომხმარებლების დიდი ბაზის შექმნა შეტყობინების გასააქტიურებლად და გასავრცელებლად. ეს აუცილებელია, რადგან  გვაწვდის მნიშვნელოვან ინფორმაციას და აწვდის მომხმარებლებს შეთავაზებულ მომსახურებებს.  რაც შეეხება ტურიზმთან მიმართებაში, სოციალურ მედიასა და ტურიზმის ინდუსტრიას შორის ურთიერთობა რადიკალურად ცვლის მოგზაურთა და ტურისტთა მიერ ტურიზმთან დაკავშირებული ინფორმაციის ძებნის და მიწოდების გზას, რომელიც ხაზს უსვამს სოციალური ქსელის როლს დასვენების ბიზნესის პოპულარიზაციაში. სოციალური მედია  ტურისტის გადაწყვეტილების მიღების გავლენიანი ნაწილია. ის მნიშვნელოვანი ინსტრუმენტია ტურისტების დამოკიდებულების ანალიზისთვის და ამას ადასტურებს გაზრდილი შესყიდვები და რეკომენდაციები სხვა მომხმარებლებისთვის. ტურიზმში წარმატებული მომსახურებაზე დაფუძნებული ბრენდის შექმნა ნიშნავს, რომ თითოეული მათგანი უნდა იყოს უნიკალური ღირებულების შეთავაზება, რომელიც ემყარება მომხმარებლის გამოცდილებას. ტურისტებმა უნდა იცოდნენ საიმედო წყაროების საშუალებით, როგორი იქნება მათი მოგზაურობა, რათა შეამცირონ გაურკვევლობა და შექმნან გარკვეული მოლოდინები იმის შესახებ, თუ რას აპირებენ დანიშნულების ადგილზე. თანამედროვე ტურისტებს უფრო მეტი ნდობა აქვთ სხვა მოგზაურთა მოსაზრებების მიმართ, ვიდრე სოციალური მარკეტერების. ინდივიდებმა, კომპანიებმა და ცნობილმა პირებმა გამოიყენეს თავიანთი გავლენა სოციალური ქსელების გაზრდაში, როგორც სარეკლამო იარაღი.

სოციალური მედია ცვლის ტურიზმის კულტურას. იგი კონცენტრირებულია მოგზაურებზე, რომლებიც იყენებენ სოციალურ მედიას და ახალი სიტყვა "flashpacker" შეარქვეს იმ ზურგჩანთებით მოსიარულეებს, რომელიც დიდწილად ეყრდნობიან სოციალურ მედიას მოგზაურობის დაწყებამდე, მოგზაურობის დროს და მის შემდეგაც. როგორც ამერსდორფერი და მისი თანაავტორები წერენ, სოციალური მედიის გამოყენებამ ხელი შეუწყო ახალი ტურიზმის კულტურის ჩამოყალიბებას და ინფორმაციული და საკომუნიკაციო ტექნოლოგიებთან ფიზიკური მოგზაურობის უწყვეტ დაახლოებას [Amersdorffer, BauhuberJens, Oellrich, 2012:175].  ტურიზმის გარემო სამუდამოდ შეიცვლება სოციალური ქსელის გავლენით მედიის მოხმარებაზე და ტურიზმის წარმოდგენებზე.

სოციალური მედიის გამოყენებამ ასევე შეიძლება ხელი შეუწყოს ტურიზმის შესახებ ცოდნის ზრდას.  ცოდნის შექმნის შესაძლებლობისა და ონლაინ ქსელური პლატფორმების ხელმისაწვდომობიდან გამომდინარე, ონლაინ ქსელი დადებითად უწყობს ხელს ინფორმაციის გაზიარებას, ცოდნის შექმნას და  იდეების წარმოქმნის შესაძლებლობებს.

ტურიზმის სოციალურ ტრანსფორმაციაზე არაერთმა გავლენიანმა მოაზროვნემ ისაუბრა. უმეტესობა კვლევებისა ფოკუსირებულია სოციალური მედიის გავლენაზე მოგზაურობასთან მიმართებაში. მკვლევარები სხვადასხვა კვლევებში  მოგზაურობის დაგეგმვის პროცესის განსხვავებულ ეტაპებს აკვირდებიან და  მოგზაურთა ქცევას სოციალურ მედიასთან მიმართებაში. როგორც გრეცელი და ხიანგი თანხმდებიან, სოციალურ მედიას მზარდი როლი აქვს, განსაკუთრებით ინფორმაციის შეგროვებაში, ალტერნატივების შეფასებაში, არასასიამოვნო ადგილების თავიდან აცილებასა და შეძენის წინ იდეების მიწოდებაში [Gretzel, Xiang, 2010:179].  

და დღევანდელ რეალობაში, მომხმარებლის მიერ შექმნილი შინაარსი, როგორიცაა მომხმარებელთა მიმოხილვა, სამოგზაურო დღიურები და ა.შ., ინფორმაციის ძირითადი წყარო გახდა მოგზაურთათვის. ელექტრონული ზეპირი სიტყვა, ე.წ. word-of-mouth (WOM) გვთავაზობს არაკომერციულ, ავთენტურ და გამოცდილ დეტალურ ინფორმაციას მიმართულებებისა და ოპერატორების შესახებ, რომლებიც ზოგადად უფრო და უფრო საიმედოდ ითვლება, რადგან მათ არ მართავს რომელიმე კონკრეტული კომპანია. ამიტომ, მოგზაურები ამოწმებენ გამოხმაურებებს და კითხულობენ სხვა ადამიანების გამოცდილებას დანიშნულების ადგილის, სასტუმროს და ა.შ. არჩევის დაწყებამდე, შემდეგ კი თავიანთ გამოცდილებას უზიარებენ მოგზაურობის დროს და მას შემდეგაც კი რაც სახლში ბრუნდებიან. კერძოდ, მობილური ტექნოლოგიების განვითარების წყალობით, მოგზაურთა შორის ურთიერთქმედება იზრდება მოგზაურობის დროს.  ეს საშუალებას აძლევს მოგზაურებს, გამოაქვეყნონ მაგალითად, Facebook-ის საშუალებით სურათები და ვიდეოები, თუ რას აკეთებენ, რეალურ დროში ესაუბრონ მეგობრებს იმ გამოცდილების შესახებ რასაც  კონკრეტულ მომენტში იღებენ და ეს ყველაფერი ხდება სოციალური ქსელების ან სხვა მობილური აპლიკაციების დახმარებით (მაგალითად, WhatsApp). მოგზაურთა ჩვევების შეცვლა ასევე ეხება ტურისტულ კომპანიებთან ურთიერთობას [Buhalis, Foerste, 2014: 175-185]. 

ზოგიერთი ავტორი ასევე საუბრობს სოციალური მედიის უარყოფით მხარეებზე. მაგალითად, დვივედი და მისი თანაავტორები  აღნიშნავენ რომ ინდუსტრია და ბიზნესი დრო და დრო კარგავს კონტროლს იმასთან დაკავშირებით, რაც მათ შესახებ ინტერნეტში იწერება. ინდუსტრიას ისეთი შედეგები მოჰყვება, რომ  თუ სწორად არ იქნა მართული, მაგალითად, ბლოგებს არა მხოლოდ დადებითი გავლენა არამედ უარყოფითიც აქვთ. იგივეს აღნიშნავენ ჰედე და კელეტი [Hede, Kellett: 2012 239-250],  როცა ხაზს უსვამენ, რომ სოციალური მედია შეიძლება იყოს ძლიერი წყარო, რომელზე ზემოქმედებას ახდენს უკმაყოფილო მომხმარებლების ნეგატიური შეფასებაც. ამიტომ, ტურიზმის ინდუსტრია დღეს დგას საფრთხის წინაშე, რომ თუ სოციალური მედია სწორად არ იმუშავებს, მას შეიძლება ჰქონდეს არა მხოლოდ დადებითი გავლენა, არამედ უარყოფითი შედეგებიც.

კოვიდ 19 პანდემიის დადგომისთანავე, სოციალური მედია სწრაფად გახდა გადამწყვეტი კომუნიკაციის ინსტრუმენტი ინფორმაციის შექმნისთვის, გავრცელებისა და მოხმარებისთვის. გამოვლენილია, რომ სოციალური მედიის გამოყენება იზრდება ბუნებრივი კატასტროფებისა და სხვა კრიზისების პირობებში. სამეცნიერო საზოგადოებისთვის გადამწყვეტი მნიშვნელობა აქვს იმის გაგებას, თუ როგორ მუშაობს სოციალური მედია, ჩვენი შესაძლებლობების გასაზრდელად და უფრო მდგრადი საზოგადოების შესაქმნელად. 2020 წლის გლობალური პანდემიის დროს სოციალური მედია გახდა მოკავშირე, მაგრამ ასევე პოტენციური საფრთხე.  2020 წლის პირველ თვეებში, კორონავირუსის დაავადების (COVID-19) შესახებ ინფორმაცია და ახალი ამბები სწრაფად გამოქვეყნდა და გავრცელდა სოციალურ მედიასა და სოციალურ ქსელებში.  მიუხედავად იმისა, რომ ინფოდემიოლოგიის დარგი შეისწავლიდა ინფორმაციის სახეებს ინტერნეტში და სოციალურ მედიაში მინიმუმ 18 წლის განმავლობაში, კოვიდ 19 პანდემია მოიხსენიება, როგორც პირველი სოციალური მედიის ინფოდემია (infodemic).  ამასთან, არსებობს შეზღუდული მტკიცებულებები იმის შესახებ, გაავრცელა თუ არა სოციალური მედიის ინფოდემიამ პანიკა და გავლენა მოახდინა სოციალური მედიის მომხმარებლების ფსიქიკურ ჯანმრთელობაზე.

ამრიგად, სოციალური მედია მნიშვნელოვან როლს ასრულებს სარეკლამო საქმიანობის, პროდუქტის დისტრიბუციის, კომუნიკაციის, მენეჯმენტისა და კვლევისთვის. ტურისტულმა კომპანიებმა უნდა შეიმუშაონ მარკეტინგის სტრატეგიები სხვადასხვა სამიზნე ბაზრებისკენ მიმათული.  უფრო მეტიც, უნდა გაითვალისწინონ ონლაინ გამოქვეყნებული უარყოფითი მომხმარებლების უკუკავშირი შესყიდვების გავლენაზე და  მოსალოდნელი საფრთხეების შექმნაზე. სოციალურ მედია არ არის მხოლოდ განსაკუთრებული  პოპულარიზაციისა და კომუნიკაციისთვის, ეს უკვე დამოუკიდებელი სადისტრიბუციო გზაა მოგზაურობის დაგეგმვისათვის. თუ სოციალური მედიის, როგორც საკომუნიკაციო ინსტრუმენტის სწორად გამოყენება მოხდა, შეიძლება მომხმარებელთა  გავლენა მოახდინოს  ერთგულებაზე, ელექტრონულ ზეპირსიტყვიერებაზე, შესაბამისად, კორპორაციულ გაყიდვებზე და შემოსავლებზე.  სოციალური მედია ეკონომიკის განვითარების მნიშვნელოვანი ინსტრუმენტია, რადგან მისი საშუალებები წარმოადგენს საზოგადოების ბაზრის, ინფორმაციის მოპოვებისა და მომხმარებლებთან კომუნიკაციისა და ურთიერთობის დამყარების დროულ, საინტერესო, ინტერაქტიულ, მიზანმიმართულ და დაბალფასიან გზებს.

ციფრული ტექნოლოგიები, მობილური კომუნიკაციები და აპლიკაციები ტურიზმში

ტურიზმმა, როგორც მომსახურების ინდუსტრიამ, აღმოაჩინა ინფორმაციის გავლენა ტურისტულ გამოცდილებებზე. ტურიზმის ინდუსტრია ყოველთვის მოიცავდა ახალი ტექნოლოგიების ზრდას, მაგალითად, კომპიუტერული დაჯავშნის სისტემებს (CRS), გლობალურ განაწილების სისტემებს (GDS) და ინტერნეტს. ინდუსტრიის დინამიური სტრუქტურა საშუალებას აძლევს როგორც მწარმოებლებს, ისე მომხმარებლებს, დაუყოვნებლივ მოახდინონ რეაგირება მოვლენებზე. "გამოცდილება" და "ღირებულება" ორი განსაკუთრებული კონცეფციაა თანამედროვე ტურიზმის ინდუსტრიისთვის.  გადაწყვეტილების მიღების კვლევის თანახმად,  ყიდვის პროცესი ხუთი ეტაპისგან შედგება: საჭიროების ამოცნობა, ინფორმაციის ძებნა, ალტერნატივების შეფასება, შესყიდვის გადაწყვეტილება და შეძენის შემდგომი ქცევა.   

მოგზაურობის დაგეგმვა იწყება საჭიროების ამოცნობით, რაც შეიძლება წარმოიშვას შიდა და გარე სტიმულებით. ამიტომ, წინა გამოცდილება მომხმარებელს უბიძგებს კონკრეტული პროდუქტისკენ, რომლისთვისაც მან იცის, რომ დააკმაყოფილებს ამ სპეციფიკურ მოთხოვნილებას. უფრო მეტიც, სხვა ადამიანების წინადადებებმა, რეკლამებმა ან სხვა მარკეტინგულმა სტიმულმა შეიძლება გავლენა მოახდინოს მომხმარებლის  იდენტიფიცირებაში, თუ რომელი საქმიანობა შეიძლება აკმაყოფილებდეს ამ საჭიროებას. 

მათი საჭიროებების გაცნობის შემდეგ, ადამიანები ცდილობენ მოიძიონ ინფორმაცია საქონლისა და მომსახურების შესახებ, რომელსაც შეუძლია მათი საჭიროების დაკმაყოფილება. მომხმარებლები, როგორც წესი, იყენებენ როგორც პირად, ისე არაპერსონალურ წყაროებს, რომ საფუძვლიანი ინფორმაცია მიიღონ  პირადი ინფორმაცია მოდის პირისპირ, (WOM) რომელსაც  ავრცელებს ოჯახის, მეგობრების, მეზობლების, კოლეგების და ა.შ. წყაროები.

ონლაინ ინფორმაციის შეგროვება შესაძლებელია იმ მომხმარებლებისგან, რომლებიც აქვეყნებენ და აზიარებენ საკუთარ გამოცდილებას უშალოდ თავიანთ სოციალურ მედიაში,  ან უბრალოდ სხვა ადამიანების პროფილებიდან, (მეგობრები, ბლოგერები) კორპორაციული ვებსაიტებიდან, ბლოგებიდან ან სოციალური მედიის გვერდებიდან.  აგრეთვე, ონლაინ ინფორმაციის მიღება შესაძლებელია ფირმების მიერ მათი კორპორატიული ვებსაიტების, ბლოგების, სოციალური მედიის გვერდებზე. მაგალითად, TripAdvisor-ზე გამოქვეყნებული ონლაინ რეკლამები, პასუხები და კონტენტი, მოგზაურობის ბლოგზე განთავსებული შეტყობინებები ან სხვადასხვა სახის შინაარსი (ტექსტური, ვიზუალური), რომელსაც კომპანიები აქვეყნებენ ონლაინ არხებზე. სოციალური მედიის გავრცელებასთან ერთად, ფირმებს ასევე შეუძლიათ მომხმარებლებთან კომუნიკაცია უშუალოდ მათ სოციალურ მედიაში არსებული პირადი პროფილებით. მაგალითად, ფეისბუქის მომხმარებლები, რომლებსაც ბრენდის გვერდი "მოსწონთ", მიიღებენ უშუალოდ სპეციალურ ინფორმაციის შემცველ პოსტებს, რაც, თავის მხრივ, მათი მეგობრების ქსელთან შეიძლება გაზიარდეს (რჩეული შეტყობინებები). ამ შემთხვევაში, ფირმის მიერ მოწოდებულ ინფორმაციას,  შეუძლია მომხმარებლების ჩართვა, რომლებსაც უჩნდებათ სურვილი მისი გაზიარების, და ეს უკვე შეიძლება იქცეს მეგობრების პირად ინფორმაციად, რადგან მათ პირად გვერდზე აისახება ეს ქმედება. ამასთან ერთად, სოციალური მედია გვთავაზობს რეკლამის საშუალებას  სხვადასხვა სამიზნე ბაზრებისთვის. და ბოლოს, ონლაინ ინფორმაცია შეიძლება მოვიდეს ასოციაციების, ტურისტული კლუბებისა და ტურისტული მეგზურების მესამე მხარის ორგანიზაციიდან,  რომლებიც გვთავაზობენ ოფიციალურ რეიტინგებს, სასტუმროს ინფორმაციას, დანიშნულების ადგილსა და ატრაქციის აღწერას და ა.შ. [e.g., Forbes Travel Guide, American Automobile Association-AAA, Lonely Planet, etc.].

სხვადასხვა ალტერნატივის შეფასების შემდეგ, მომხმარებელი გადაწყვეტს შეიძინოს ან არ შეიძინოს გარკვეული პროდუქტი.  ზოგჯერ შესყიდვის მიზნებზე შეიძლება გავლენა იქონიოს სხვა ფაქტორებმა, რაც კომპანიის მიერ კონტროლირებადი არ არის: სხვების დამოკიდებულებამ და სიტუაციურმა მოულოდნელობამ შეიძლება გავლენა მოახდინოს ყიდვის საბოლოო გადაწყვეტილებაზე. მაგალითად, ოჯახის სხვა წევრების საქციელმა შეიძლება გავლენა იქონიოს შვებულების შესახებ გადაწყვეტილებაზე ან მოულოდნელმა ხარჯმა შეიძლება გავლენა იქონიოს იმ წელს დასვენების გადაწყვეტილებაზე, ან უბრალოდ დანიშნულების ადგილის შერჩევაზე. ასევე, რეალური შესყიდვის გადაწყვეტილების შემთხვევაში, რისკი შეიძლება შენარჩუნდეს, რადგან მომხმარებელი ზოგადად ჯავშნის  ან ყიდულობს მომსახურებას რეალურ შვებულების პერიოდთან მიმართებაში. ამ შემთხვევაში, განსაკუთრებით მაშინ, როდესაც გარკვეული დროა შეკვეთის / შესყიდვის მოქმედებასა და რეალურ მოხმარებას შორის, შესყიდვის შემდგომი ქცევა მნიშვნელოვან როლს ასრულებს, რადგან მომხმარებელს შეუძლია სცადოს ისეთი ელემენტების მოძებნა, რომლითაც შეძლებენ დარწმუნდნენ მიღებული გადაწყვეტილების შესახებ.

სამოგზაურო მომსახურების ამ მახასიათებლის გათვალისწინებით, ყიდვის შემდგომი ქცევა შეიძლება დაიყოს გადაწყვეტილების მიღების შემდეგ და მოხმარების შემდეგ ქცევებად [Kotler, Armstrong, 2010:26].  ეს განსხვავება განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია, რადგან ინფორმაციის სხვა წყაროების გავლენამ ან სიტუაციურმა ფაქტორებმა შეიძლება გავლენა მოახდინონ გადაწყვეტილების მიღების შემდგომ ეტაპზე, შეაჩერონ მომხმარებელთა ქცევის პროცესი ჯავშნის გაუქმებამდე ფაქტობრივი მოხმარების წინ, ან თუნდაც საერთოდ არ გამოცხადდნენ.  სამომხმარებლო შესყიდვის პროცესის დასრულების შემდეგ დგება მოხმარების შემდგომი ეტაპი, რომელშიც ხდება მომსახურების ხარისხის შეფასება. კერძოდ, მომხმარებლები ადარებენ მოლოდინებსა და აღქმებს, როგორც პროგრესულ პროცესს, დაწყებული დაჯავშნის პროცესის პირველი ეტაპიდან და მიიღებენ საბოლოო გადაწყვეტილებას, რომელიც ითვალისწინებს აღქმულ მომსახურების ხარისხს, გადახდილ ფასს, პირად ფაქტორებს და სიტუაციურ ფაქტორებს.  კოტლერი და არმსტრონგი ხაზს უსვამენ, რომ კმაყოფილებისა და უკმაყოფილების შეფასების საფუძველზე, მომხმარებელს შეუძლია გაავრცელოს პოზიტიური ან უარყოფითი ინფორმაცია და გადაწყვიტოს, გახდეს თუ არა ერთგული. შემეცნებითი დისონანსის შემთხვევაში, რაც მოდის ყიდვის შემდგომი კონფლიქტით გამოწვეულ უტყუარობაზე, მომხმარებელს შეეძლება შეწყვიტოს პროდუქტის ყიდვა ან გამოთქვას უკმაყოფილება და მიიღოს ზომები, რათა შეამციროს დისონანსი.

ამრიგად, იქიდან გამომდინარე რა გავლენაც აქვს სოციალურ მედიას ტურიზმზე და ზოგადად ტურისტულ პროდუქტებზე, ის არის აგრეთვე  ციფრული მარკეტინგის ეფექტური ხელსაწყო. ტურიზმის სფეროს წარმომადგენლებმა უნდა გაითვალისწინონ ზემოთ განხილული ხუთივე ეტაპი და გადაწყვეტილების მიღებისას  თუ როგორ იქცევა მოგზაური თითოეულ ეტაპზე.

საქართველოში სოციალურმა მედიამ განვითარება ე.წ. ჩათების საშუალებით დაიწყო. ამას მოყვა ფორუმების პოპულარიზება, სადაც უკვე ადამიანები თავიანთ მოსაზრებებს ღიად წერდნენ და მისი წაკითხვა სხვებისთვისაც შესაძლებელი იყო, ეს უკვე საშუალებას აძლევდა მომხმარებლებს ერთმანეთისთვის გაეზიარებინათ საკუთარი გამოცდილება. როგორც მსოფლიოში, ასევე საქართველოშიც ეტაპობრივად მოხდა სხვადასხვა სოციალური მედიების განვითარება. ამასთან ერთად კი სოციალური მედიამარკეტინგიც უწყვეტად ვითარდება და მნიშვნელოვანი ფაქტორია კომპანიების მხრიდან შესაბამისი არჩევანის გაკეთება. შესაბამისად,  სოციალური მედია იძლევა რეკლამის საშულებას, ამიტომ აქტიური სარეკლამო კამპანიის დაწყებამდე ორგანიზაციებმა კარგად უნდა შეისწავლონ მიზობრივი ბაზარი.

დღევანდელ დღეს, შეიძლება ითქვას, რომ სოციალური მედიით სარგებლობა არჩევანი კიარა არამედ გარკვეულ წილად ვალდებულებაცაა. ის საშუალებას აძლევს მომხმარებლებს მუდმივად ჩართული იყვნენ სიახლეებში, თან შესაძლებლობა აქვთ ნებისმიერ დროს გამოიყენონ სოციალური მედიის ესა თუ ის საშუალება. დღევანდელ სამყაროში არსებობს ისეთი ონლაინ პლატფორმები, რომელთა გარეშეც ფაქტობრივად შეუძლებელია მოგზაურობის დაგეგმვა. ტექნოლოგიების განვითარება უშუალოდ აძლევს მომხმარებელს საშუალებას, თვითონ დაგეგმონ მოგზაურობა. თანამედროვე ციფრული ტექნოლოგიების განვითარება არა მხოლოდ მოგაზაურობას ხდის მოსახერხებელს, არამედ მნიშვნელოვანი როლი აქვს ტურისტული ბიზნესის განვითარებაშიც.  ციფრული ტექნოლოგიების საფუძველზე განვითარებული მოვლენები აფართოვებს ახალი სამყაროს საზღვრებს უნიკალური მახასიათებლებით და დინამიკით. ასეთ გარემოში კომპანიის გადარჩენის შესაძლებლობა და მომხმარებელთა მოთხოვნილებებისა და მოლოდინების დაკმაყოფილება დამოკიდებულია ციფრული სამყაროს წესების გაგებაზე და შესაბამისად მოქმედებაზე. სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, კომპანიებმა, რომლებმაც იციან, რა გავლენას ახდენს სწრაფად განვითარებადი სოციალური მედიის ქსელები და მობილური ხელსაწყოები მომხმარებელთა ცხოვრების წესზე, მოხმარების ჩვევებსა და მომხმარებელთა ქცევაზე, ასევე უნდა იცოდნენ, რომ მათ პერიოდულად  სჭირდებათ სტრატეგიების გადახედვა, რომ ფეხი აუწყონ სამყაროს ასეთ განვითარებას.

ტექნოლოგიურმა განვითარებამ ინოვაციები მოიტანა ტურიზმის ინდუსტრიაში, ისევე როგორც ეს ყველა სხვა ინდუსტრიაში ხდება. მობილური კომუნიკაცია სულ უფრო ხშირად ხდება ყოველდღიური ცხოვრების ნაწილი. ტურიზმის ინდუსტრიაზე, ისევე როგორც ყველა სხვა ინდუსტრიაზე, გავლენას ახდენს თანამედროვე მობილური კომუნიკაციის მიღწევები. დღევანდელ მსოფლიოში ავიაკომპანიები, ტურისტული სააგენტოები, ტუროპერატორები და მასპინძლობის   ბიზნესები ავითარებენ მობილურ აპლიკაციებს და ახალ ბიზნეს პროცესებს, რომლებიც მობილური ტექნოლოგიებით სარგებლობენ. მობილური პერსონალური საკომუნიკაციო მოწყობილობების პოპულარობამ ტურიზმის ინდუსტრიაში რეაგირება მოახდინა პროგრამებისა და სერვისების სახით, ტრადიციული ტურიზმის სერვისების მობილურ დომენში გადასატანად.  ყველა ამ განვითარებამ გამოიწვია ტურიზმის სფეროში კომპიუტერების ნაცვლად მობილური საკომუნიკაციო მოწყობილობების ფართო გამოყენება.

არსებობს სხვადასხვა ტიპის მობილური აპლიკაცია სმარტფონებისთვის, პლანშეტებისთვის, ასევე განსხვავდება Android და Ios სისტემისთვის შექმნილი აპლიკაციები. მობილურ აპლიკაციას ასევე დიდი წვლილი შეაქვს კომპანიის იმიჯის ზრდაში, ახალი მომხმარებლების მოზიდვასა თუ პროდუქციის რეალიზებაში. ეს არის უახლესი ტექნოლოგია რომელიც მაქსიმალურად კომფორტულს ხდის ინფორმაციის მიღებას და პროდუქტითა თუ მომსახურებით სარგებლობას. აპლიკაციის ერთ-ერთი მიზანი მისი კომერციულობაა, რისი საშუალებითაც რეალიზაციის მაჩვენებელი მატულობს, ასევე ზრდის მომხმარებელთა რაოდენობას, რადგან ზოგიერთი მომხმარებლისთვის შეძენის მოხერხებულობა არის პრიორიტეტი. ამასთან ერთად მობილური აპლიკაციები საშუალებას გვაძლევს შევაგროვოთ მომხმარებლის მონაცემები, გარკვეული სერვისებით სარგებლობისათვის სისტემა სთხოვს მომხმარებელს პირადი მონაცემების შეყვანას, რაც შემდგომ ანალიტიკისთვის და შემდგომში პერსონალური შეთავაზებების გასაკეთებლად გამოიყენება.

ამჟამად მობილური კომუნიკაცია არის კონცეფცია, რომელიც ფუნდამენტურად მნიშვნელოვანია ტურისტებისა და ტურისტული ბიზნესისთვის. მობილური აპლიკაციების საშუალებით, დღევანდელ ტურისტებს საშუალება აქვთ დააკმაყოფილონ ის საჭიროებები, რაც ადრე საჭირო იყო ტურისტული სააგენტოების, გიდის ან ბეჭდური სახელმძღვანელოების ან რუქებისგან. მობილური მოწყობილობების გამოყენებით მათ შეუძლიათ შეუკვეთონ და დაჯავშნონ სასტუმროები, შეიძინონ ბილეთები ღონისძიებებისთვის და ჩაატარონ პრაქტიკულად მართვადი ტურები სხვადასხვა მიმართულებით, აგრეთვე მრავალი ტურისტული მომსახურება, რომლებიც ტრადიციულად ითხოვს ადამიანთა ურთიერთობებს. ეს მოსახერხებელია ტურისტული ბიზნესისთვის, რადგან  უფრო დაბალ ფასად და, საბოლოოდ, ორივე მხარისთვის უფრო ხარისხიანი შეიძლება აღმოჩნდეს თანამშრომლობა.

მობილურმა კომუნიკაციებმა შექმნა სოციალური მედიის კონტექსტში ახალი და უნიკალური ტრანსფორმაციის დინამიკა და სტიმული. დღევანდელ მსოფლიოში, ტურიზმის ბიზნესის მდგრადობა მომხმარებელთა მოთხოვნილებებისა და მოლოდინების დაკმაყოფილებით დამოკიდებულია მობილური კომუნიკაციებისადმი ადაპტაციით.  სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, ბიზნესი, რომელიც ვერ მოერგება  პროცესებით და სტრატეგიებით  ახალ სამყაროს, მომავალში უფრო დიდი გამოწვევების წინაშე აღმოჩნდება. ამ ტექნოლოგიების საშუალებით შექმნილი ახალი ვირტუალური გარემო აღარ ითვლება რეალური სამყაროს უბრალო სიმულაციად, არამედ ხდება რეალურ სამყაროში ურთიერთქმედების ალტერნატიული ადგილი [Sezgin, 2016:14]. ბიზნესი, რომელსაც სურს ადგილი დაიკავოს ამ ახალ სამყაროში, მუდმივად უნდა აკონტროლებდეს და ადაპტირდეს მობილური კომუნიკაციების სფეროში განვითარებული მოვლენების და ინოვაციების კვალდაკვალ.  ამიტომ, მობილური კომუნიკაციების ღირებულების ჯაჭვის ყველა მონაწილემ უკეთ უნდა გაიგოს მათი როლები და პოზიციები. 

კვლევის შედეგები 

TripAdvisor არის მსოფლიოს უდიდესი სამოგზაურო პლატფორმა, რომლის სათაო ოფისი მდებარეობს  მასაჩუსეტსის შტატში. TripAdvisor- ის ბრენდული საიტები და ფორუმები ოპერირებენ, როგორც ონლაინ სამოგზაურო სახელმძღვანელოები, რომლებიც მომხმარებლებს სთავაზობენ მოგზაურობასთან დაკავშირებული შინაარსის უფასო მიმოხილვას. 2000 წელს დაარსებული TripAdvisor გახდა ერთ-ერთი ყველაზე პოპულარული სამოგზაურო და განთავსების საშუალებების ვებგვერდი შეერთებულ შტატებში. 2018 წელს ვებგვერდზე უკვე არსებობდა დაახლოებით 730 მილიონი მომხმარებლის მიმოხილვა და მოსაზრება, რომელიც მოიცავდა რვა მილიონზე მეტ რესტორნების, სასტუმროების,  გაქირავებისა და ტურისტული ატრაქციების  ჩამონათვალს. გლობალური ინტერნეტ მომხმარებლების მზარდი რაოდენობისა და მრავალფეროვნების გამო, რომლებიც ინტერნეტით მიმოხილვებს აქვეყნებენ, ახლა ბევრი თანამედროვე მოგზაური იყენებს TripAdvisor-ს რომ შეარჩიოს დასასვენებლად საცხოვრებელი და მიიღოს მოგზაურობასთან დაკავშირებული რჩევები. TripAdvisor-მა ჩაატარა რაოდენობრივი ონლაინ გამოკითხვა 2019 წლის გაზაფხულზე, 18 წელზე ზემოთ 2025 მომხმარებელზე. კვლევის ინტერესის საგანს წარმოადგენდა მომხმარებელთა მხრიდან მობილურის გამოყენება სამოგზაურო იდეებისა და ინსპირაციების მისაღებად. გამოკითხულთა 36.5%-მა თქვა, რომ ისინი იყენებდნენ სოციალური მედიის ვებსაიტებს მოგზაურობის ინსპირაციისთვის ან იდეებისთვის. სოციალური მედიის გარდა რა გზებს იყენებენ მოგზაურები ინფორმაციის მოსაპოვებლად ნაჩვენებია დიაგრამა I-ზე. 

დიაგრამა I

მობილური ტელეფონის გამოყენება დასვენების ინსპირაციისთვის

აშშ-ში 2019 წლის გაზაფხულის მონაცემებით 

წყარო: https://www.statista.com/topics/3443/tripadvisor/ 

ბუნებრივია ქართველი მოგზაურებიც იყენებენ სხვადასხვა ონლაინ საშუალებებს მოგზაურობის დაგეგმვისას და ინფორმაციის მიღებისთვის. ფეისბუქზე არსებობს პოპულარული ჯგუფი სახელით - „მოგზაურთა კლუბი“, რომელიც 170.000-მდე მომხმარებელს აერთიანებს. ეს ჯგუფი წარმოადგენს იაფად მოგზაურობასთან დაკავშირებული ინფორმაციის ერთმანეთისთვის გაზიარების საშუალებას. მე შევეცადე ჩამეტარებინა TripAdvisor-ის მსგავსად, მცირე მასშტაბის ონლაინ კვლევა. გამოყენებული იყო პოპულაციაზე დაფუძნებული კვლევის მეთოდოლოგიური მიდგომა (Population-based/Census-based). რაოდენობრივი კვლევის მიხედვით უნდა გამეგო ქართველი ტურისტები რა გზებით იძიებენ ინფორმაციას მოგზაურობის დაგეგმვისას მობილურის საშუალებით. და ასევე შეუძენიათ თუ არა რაიმე ტურისტული პროდუქტი სოციალური მედიის რომელიმე პლატფორმის გამოყენებით. ონლაინ კვლევაში მონაწილეობა მიიღო ხუთასმა ადამიანმა, რომელთა ასაკი იყო 18 წელს ზემოთ. გამოკითხვის შედეგებით გამოვლინდა, რომ 20.8% იყენებს სოციალურ მედიას მოგზაურობის ინსპირაციისთვის ან იდეებისთვის. ასევე საინტერესო იყო, უცხოელი ტურისტების მსგავსად სხვა რა საშუალებებს იყენებენ ქართველი მოგზაურები მათთვის სასურველი ინფორმაციის მოსაპოვებლად, რაც ნაჩვენებია დიაგრამაზე II .

დიაგრამა II

მოგზაურთა კლუბის წევრების მიერ მობილური ტელეფონის

გამოყენება დასვენების დასაგეგმად

არსებული დიაგრამების საშუალებით შეგვიძლია ვიმსჯელოთ, რომ არანაკლები ქართველი მოგზაური იყენებს სოციალურ მედიას მოგზაურობის დასაგეგმად უცხოელ ტურისტებთან შედარებით. ასევე, როგორც ქართველი ისე უცხოელი ტურისტები ენდობიან ბლოგერებს თითქმის ერთნაირი პროცენტული მაჩვენებლით (7.2% და 8.2%). რაც შეეხება ზოგადი საძიებო სისტემის გამოყენებას, ამაზე არჩევანს ქართველი და უცხოელი ტურისტების უმრავლესობა აკეთებს (69% და 48.6%).

რაც შეეხება კითხვაზე პასუხს, გამოუყენებიათ თუ არა სოციალური მედიის რომელიმე პლატფორმა ტურისტული პროდუქტის შესაძენად კითხვას დაეთანხმა 47.4%, რაც ნაჩვენებია დიაგრამაში III. ეს კიდევ ერთხელ მიუთითებს თუ რამდენად მნიშვნელოვანია სოციალური მედიის გამოყენება ტურისტული პროდუქტების პოპულარიზებისათვის და კლიენტთა მოსაზიდად. 

დიაგრამა III

სოციალური მედია პლატფორმის გამოყენება ტურისტული პროდუქტის

შესაძენად  მოგზაურთა კლუბის წევრების მიერ 

მიუხედავად იმისა, რომ აღნიშნული კვლევა არ არის მასშტაბური,  ის იძლევა ზოგად წარმოდგენას როგორც სოციალური მედიის მნიშვნელობაზე ქართველი ტურისტებისთვის, ამავდროულად კომპანიებისთვის თვალსაჩინოს ხდის, რატომ უნდა მიაქციონ ყურადღება სოციალური მედიის პლატფორმებს. ჩემი მიზანი იყო გამომეკვეთა სოციალური მედიის როლი და მნიშვნელობა ტურიზმის სფეროში. ვინაიდან დღევანდელ დღეს, ტურისტული ბიზნესი ფაქტობრივად მთლიანად გაციფრულებულია, ციფრული მარკეტინგის დანერგვამ კი ქართულ კომპანიებში ბევრი სარგებელი შეიძლება მოიტანოს. ეს იმოქმედებს კომპანიების განვითარებაზე, მისცემს შესაძლებლობას ადვილად მოაგვარონ წარმოქმნილი პრობლემები, გამოიკვლიონ მომხმარებელთა ქცევა, აკონტროლონ და გაანალიზონ მომხმარებელთა რაოდენობა, მოიპოვენ ინფორმაცია კონკურენტებზე, და შექმნან ბრენდის იმიჯი, რომელიც თავისთავად მოიზიდავს კლიენტებს. იმისათვის რომ საქართველოში ტურიზმის განვითარების ტემპი შენარჩუნდეს, აუცილებელია თანამედროვე ტექნოლოგიებზე ორიენტირება და მსოფლიოში არსებულ გამოწვევებისთვის ფეხის აწყობა. 

დასკვნა 

დასასრულს, რომ შევაჯამოთ, ინტერნეტისა და სხვა ინფორმაციული საკომუნიკაციო ტექნოლოგიების გამოყენება გლობალური ეკონომიკის ახალ ეპოქას წარმოშობს. სოციალური მედია განაგრძობს ზრდას და სულ უფრო დიდ გავლენას ახდენს ტურიზმისა და მასპინძლობის ინდუსტრიის მრავალ სოციალურ და ეკონომიკურ ასპექტზე. სოციალური მედია ფუნდამენტურად ცვლის მოგზაურთა და ტურისტთა მხრიდან ძებნის, მოძიების  და ნდობის გზებს, აგრეთვე უდიდეს ინფორმაციას გვაწვდის ტურიზმის მომწოდებლებისა და ტურისტული მიმართულებების შესახებ.  სოციალური მედია  უზრუნველყოფს ახალი გზების შექმნას ტურიზმის ორგანიზაციებისთვის, რათა განახორციელონ თავიანთი ბიზნეს მოდელები და ოპერაციები. როგორც არაერთი კვლევიდან ჩანს, ტურისტები იყენებენ სოციალურ მედიას სულ მცირე, ინფორმაციის მოსაპოვებლად და ეს უნდა გაითვალისწინონ ტურისტულ სექტორში მოღვაწე პირებმა და ტურისტულმა დაწესებულებებმა, ისარგებლონ სოციალური მედიის დადებითი მხარეებით და შექმნან შესაბამისი იმიჯი. სოციალური მედია არ არის მხოლოდ ინფორმაციის გავრცელებისთვის, არამედ შეიძლება გავლენა იქონიოს ტურისტების მოლოდინებზე და გადაწყვეტილებებზე.  ის წარმოადგენს მნიშვნელოვან კომპონენტს ონლაინ ტურიზმის დომენისთვის საძიებო სისტემის საშუალებით მოგზაურობის დაგეგმვის კონტექსტში. ჩემი ჩატარებული კვლევიდან  ჩანს, რამდენად მნიშვნელოვანია სოციალური მედიის გამოყენება ტურიზმის სექტორში. ამიტომაც, ტურიზმის ინდუსტრიის დაინტერესებულმა მხარეებმა  ყურადღება უნდა მიაქციონ სოციალური მედიის გავლენას მათი ინფორმაციის საიმედოობისა და მომსახურების გასაუმჯობესებლად. კვლევის შედეგები საინტერესო იქნება ტურიზმის სფეროში მოღვაწე პირებისთვის ან ორგანიზაციებისთვის, რომლებიც უკვე იყენებენ ან გეგმავენ სოციალური მედიის ინტეგრირებას თავიანთ სექტორში. შემდგომი კვლევებით სიღრმისეულად  უნდა მოხდეს სოციალური მედიის  სხვადასხვა მოდელების შესწავლა და გადაწყვეტილების მიღების თეორიების გამოვლენა მოგზაურობის უკეთესი გამოცდილების მისაღებად. ეს ნაშრომი იყო მცდელობა, ხაზი გამესვა ინფორმაციული და საკომუნიკაციო ტექნოლოგიების მიღწევების მნიშვნელობაზე, სოციალური მედიის გავლენაზე ტურიზმის სფეროში და როგორ შეიძლება მისი გამოყენება აუდიტორიასთან უკეთესი ურთიერთობების ჩამოსაყალიბებლად. 

გამოყენებული ლიტერატურა 

1. Alic A. Pestek A. Sadinlija A. 2017, Use of Social Media Influencers in Tourism, International Scientific Conference- TRADE PERSPECTIVES 2017, November, 177-189.
2. Amersdorffer D,  BauhuberJens F,  Oellrich, 2012,  The economic and cultural aspects of the social web implications for the tourism industry, “Journal Of Vacation Marketing”, Vol 18,  №3, pp. 175-184.
3. Buhalis D, Foerste MK, 2014, SoCoMo marketing for travel and tourism. “Information and communication technologies in tourism.” Springer International Publishing, pp. 175–185.
4. Dwivedi, M., Shibu, T.P. and Venkatesh, U. 2007, Social software practices on the internet: Implications for the hotel industry, “International Journal of Contemporary Hospitality Management”, Vol 19, №5, pp.415-426.
5. Gretzel U, Xiang Z,  2010, Role of Social Media in Online Travel Information Search, “Tourism Management”, Vol 31, №2, pp 179-188.
6. Hede, A. -M., & Kellett, P. 2012. Building online brand communities: Exploring the benefits, challenges and risks in the Australian event sector. “Journal of Vacation Marketing”, Vol 18 №3, 239–250.
7. Kotler P, Armstrong G, 2010, Principles of marketing, “Pearson Education” Australia, pp. 26-28.
8. Ly B, Ly R, 2020, Effect of Social Media in Tourism (Case in Cambodia). „Journal of Tourism & Hospitality “, Vol 9, p. 424.
9. Matthew J. 2015, The Complete History of Social Media: A Timeline of the Invention of Online Networking", History Cooperative, June, 16.
10. Meladze M. Piranashvili M. 2019, Social Media Impacts on Georgian Tourism Business, European Scientific Journal, 6.
11. Minazzi R. 2015, Social Media Marketing in Tourism and Hospitality, Switzerland, Springer International Publishing pp. 127-135.
12. Munar, A. M., & Jacobsen, J. K. S. 2013, Trust and involvement in tourism social media and web-based travel information sources. Scandinavian Journal of Hospitality and Tourism, Vol 13 №1.
13. Narangajavana Y. Fiol L. Tena M. Artola R. García J. 2017, The influence of social media in creating expectations. An empirical study for a tourist destination, Annals of Tourism Research, Vol 65, pp. 60-70.
14. Sezgin E. 2016, e-Consumers in the Era of New Tourism, Singapore, Springer International Publishing, pp.14-15.
15. Sue,V. M., & Ritter, L. A., 2007 Conducting online surveys, USA, “Sage Publications”, Inc. pp. 25-37.
16. Statista Inc. TripAdvisor - Statistics & Facts, https://www.statista.com/topics/3443/tripadvisor/,  https://www.statista.com/ (11.12.20).
17. Statista Inc. Mobile phone services used to plan leisure travel in the U.S. as of spring 2019, https://www.statista.com/statistics/185454/technology-used-to-plan-leisure-travel-in-the-us-2011/ , https://www.statista.com/ (11.12.20).
18. Thevenot G. 2007, Blogging as a Social Media, “SAGE Journals”, Vol 7 № 3-4, pp. 287-289.
19. Zeng B. Gerritsen R. 2014, What do we know about social media in tourism? “Tourism Management Perspectives”, Vol 10, pp. 27–36.